TÜRKİYE’NİN KİMYASINDA İLKLERE İMZA ATAN KADIN; SEVDA ARIKAN
Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde kadının bırakın iş hayatında yer almasını sosyal yaşamda dahi kendine yer edinebilmesi milenyum öncesi dönemler için her daim zor olmuştur. Yaşamın her renginde kadının yerinin sorgulandığı bir dünyada 1920’li yıllar ve sonrası emek ve mücadelenin yürütüldüğü bir dönem olarak insanlığın tarih boyunca hafızasında yer almaya devam edecek.
Düşünün; demokrasinin beşiği Fransa bile kadına 1944 yılında seçme ve seçilme hakkı verirken, 1960’lı yıllarda Türkiye’de bir yenilikçi kadın, temizlik maddelerine yönelik geliştirdiği ürünlerle alanında her daim ilklerin öncüsü olmayı başardı. Bir holdingde başlayan ‘kadın kimya yüksek mühendisinin’ iş hayatı, erken emeklilik sonrası bambaşka bir hal aldı ve bugün organik temizlik gruplarında Avrupa’nın saygın markaları arasında kendine yer açan Uzay Kimya’nın temelleri atıldı.
İlhan Veren Kadınlar köşemizin konuğu Uzay Kimya Genel Müdürü Kimya Yüksek Mühendisi Sevda Arıkan’ın başarı hikayesinin genç kuşaklara aktarmaktan keyif duyuyoruz.
“Verilen iş de önemli ancak yapılmamış olanın peşinden gittim.”
İstanbul Teknik Üniversitesi’nden 1968 yılında mezun olduktan sonra aynı yıl Deva Holding’de çalışmaya başlayan Sevda Arıkan’ı tanımlayacak en iyi sözlerden biri ‘yapılmamış olanı yapmaya duyduğu açlık’ diyebiliriz. O dönemde holding, ‘Çiti Bacım Deterjanları’ ile deterjan üretmeye karar verir; zaten deterjan da 1960’lı yıllarla birlikte piyasaya giren bir ürün olarak küresel ölçekte kendine yer bulur. “Türkiye 70’li yılların başına kadar arap sabunu ve katı sabundan öteye gitmediği için bizim üreteceğimiz sentetik deterjanlar kayda değer bir potansiyele işaret ediyordu.” diyen Sevda Arıkan, firmada 15 yıl çalışarak sıvı, toz ve krem deterjan imalatı yapar.
Plastik ambalaj sektörünün büyümesine katkı veren fikir
Yine o dönemde kolonya imalatı yapma kararı alan holding için bu alanda büyük bir inovasyona imza atan Sevda Hanım, o kararı şu sözlerle özetliyor:
“İş fikrimle plastik ambalaj sektörünün büyümesine doğrudan katkı verdiğimi söyleyebilirim.” Holding yönetiminin kolonya üretimine girme kararı aldığında Türkiye’de sadece Peraja marka kolonya satıldığını anımsatan Sevda Arıkan, şöyle devam ediyor: “Peraja, cam şişe ve tahta sandıklar içinde satılan bir üründü. Fakat ürünün başlıca dezavantajı cam şişelerin kırılma oranının yüksek oluşu ve sandıklar için fabrikada bin metrekarelik sandık montaj hattının bulunmasıydı. Yüksek oranda şişe firelerinin yanında, camın ağırlığından dolayı çok pahalı lojistik maliyeti nedeniyle kolonyanın maliyeti çok yüksek çıkıyordu. Tabii o tarihlerde de yalnız Türkiye’de değil dünyada bile plastik ve oluklu mukavva ambalaj da yeni yeni kullanılmaya başlanıyordu. Sonuçta yaptığım fizibilite ile önce Boğaziçi kolonyası sonra da Boğaziçi şampuanlarında ambalaj olarak, oluklu mukavva ve PE ve PVC den üretilmiş plastik şişeler kullanarak Türkiye’de ilklere imza atmış olduk.”
Bulaşık Makine Deterjanı Üretip Yerli Üretime Katkı Verdi
Deva Holding’deki 15 yıllık çalışma hayatının ardından erken emeklilik gelince evinin mutfağını laboratuvara dönüştürür. İlk etapta üretme arzusunu bir hobi gibi görüp her daim canlı tutan Sevda Hanım, ülkede henüz yapılmamış olanı yapmanın verdiği azim ve bilgiye karşı duyduğu açlık sayesinde bugünkü Uzay Kimya’nın temellerini atar. Emeklilik sonrası, Türkiye’ye bir şekilde ithal olarak gelen bulaşık makineleri için (o tarihlerde yerli bulaşık makinesi üretimi henüz Türkiye’de başlamamıştı) bulaşık deterjanı üretilmediğini, evinde makine olanların -alışveriş raflarında- makinelerde kullanılacak deterjan bulamadıklarını fark eden Sevda Hanım, Giz markası ile toz, tuz ve parlatıcı olarak üretim yapmaya karar verir. Bununla beraber daha önce bir yıl yaşadığı Amerika’da Aerasol mobilya cilasını keşfeden Sevda Hanım, bu ürünü de Türkiye’de Uzay markası ile üretme kararı alır. O dönemde Türkiye’de tüm ahşap mobilyalar su ile ıslatılmış bezle silinmekte ve doğal ahşaplar hemen bozulmakta, cilaları yok olmaktaydı. Her iki ürünle Uzay Kimya’nın temellerini atan Sevda Hanım, yıllar içinde çamaşır ve tül beyazlatıcısından, yer cilasına, ahşap temizleyicisinden bulaşık makineleri için jel deterjana kadar Türkiye’nin üretmediği birçok ürünün üretimini gerçekleştirerek yenilikçiliğine devam etti.
Sağlık İçin Şeffaf Üretim
Tarihler 1986’yı gösterdiğinde ise Uzay Kimya kurulmuş ve her daim piyasada olmayan ürünlerle temizlik ürünleri grubunda ilklere imza atmayı başarmıştır. Bugün gelinen noktada, insan sağlığı ve çevreyi korumak için çağdaş üretimi odağına alan Uzay Kimya, organik temizlik ürün gruplarıyla da 25 ülkeye ihracat yapıyor. Zaman içinde gelen onca talebe rağmen, kuvvetli asitli ve alkali ürün gruplarını üretim bandına dahil etmediklerinin altını çizen Sevda Arıkan, “Burada her şeyden önce insan sağlığını, en başta da çalışanın ve tüketicinin sağlığını gözetmek bizim çalışma prensibimizin odağını oluşturuyor. Bu yüzden doğada çabuk çözünebilen hammaddeleri üretime dahil ederek, çağdaş üretim anlayışımızı doğayla barışık bir şekilde pekiştirdik.” ifadelerini kullanıyor.
“Denizler artık daha temiz”
Firmanın çevreci üretim modelinin hem iç hem de dış piyasada her geçen gün yaygınlaştığı değerlendirmesini yapan Sevda Arıkan, Deniz Temiz Derneği’nden gelen talep doğrultusunda yatlarda kullanılan bulaşık ve çamaşır deterjanlarının, el sabunlarının denizde çözünme oranını yüzde 95’in bile üzerine kadar yükselttiklerine vurgu yapıyor. Tamamı bitkisel orijinli hammaddelerin kullanıldığı bu ürünlerle denizlerdeki kalıntıyı ortadan kaldıran firma, bebek ürünleri grubunda bitkisel hammaddeleri kullanıp ürün gamını hızla genişletiyor.
2012’li yıllarla beraber yeni bir mücadeleye giriyor Sevda Arıkan, bu alanda da o zamana kadar kimsenin cesaret edemediği en sıkı regülasyonu Belçika menşeili Certisys /Ecogaranti sertifikası için kolları sıvıyor. Uzay Kimya, Eco Garanti sertifikasını temizlik ürünleri grubunda alan U-GREEN CLEAN markası ile Türkiye’deki ilk ekolojik sertifikalı ürün üreten yerli firma olmayı başarıyor. Eco Garanti’nin ağır regülasyonlarını tam anlamıyla gerçekleştirmemiz ve en müşkülpesent müşteriyi bile memnun edecek performansı gösterecek ürün formülasyon hazırlıklarımız bize iki yıla mal oldu. Ancak bu çaba sayesinde başta Avrupa olmak üzere en gelişmiş ülkelere ihracatın da kapılarını açmış olduk.” diyor.
Sevda Arıkan, firmanın güçlü Ar-Ge yapısıyla yenilikçi ürünleri pazara sunmaya devam edeceğini sözlerine ekliyor. “Aynı zamanda U Green Clean olsun Ecogenic olsun her iki her iki markalı ürünlerinde sahip oldukları Eco Garanti sertifikalarının yanında Ecolabel, Vegan ve helal belgelerine de sahip olmaları nedeniyle ürünlerinin, tüketicilerinin tüm beklentileri karşılayacak özellikler taşıması için yoğun çalışmalar ortaya koyduklarını da sözlerine ekledi.
UZAY KİMYA HAKKINDA:
Türkiye’deki ilk bulaşık makinesi deterjanı ve mobilya cilasını üreten Uzay Kimya, faaliyetlerine 1983 yılında başladı. O tarihten beri hem kendi markalarına hem de Private Label grubundaki markalara üretim yapan firma, iç piyasada Migros, BİM, Metro ve diğer birçok zincire imalat yapıyor. Bugün itibarıyla firma, bulaşık yıkama ve bakım ürünleri, çamaşır yıkama ve bakım ürünleri, bebekler için temizlik ürünleri ve ev bakım ürünleri imal ediyor. Çevre dostu ürünler kategorisinde de ürün gamını genişleten firma, bu alanda halihazırda sıvı sabun, bulaşık deterjanı, genel yüzey temizleyici, ağır yağ çözücü, ahşap temizleyici, cam temizleyici, bulaşık makinesi jeli, sıvı çamaşır deterjanı ve köpek şampuanı ile ilklere imza atmayı sürdürüyor.
